مقایسه اثرات هورمون های جنسی و اینترفرون در بروز حملات و شدت ناتوانی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس عود کننده – بهبود یابنده(rrms)

زمینه و هدف: بیماری مولتیپل اسکلروزیس(ms=multiple sclerosis)، شایع ترین بیماری دمیلیناتیو سیستم عصبی مرکزی و علت شایع ناتوانی در جوانان می باشد. تفاوت هایی که در سیر بالینــی، انواع کلینیکی، پراکندگی جغرافیایی، پاسخ دهی به درمان و شیوع جنسی بیماری دیده می شود، دال بر وجود نقش عوامل مختلف و چندگانه در بروز این بیماری می باشد. یکی از فاکتورهای مهم در سیر بیماری ms، شیوع جنسی آن و تغییراتی است که به موازات نوسانات هورمون های جنسی در شدت حملات و علایم بیماری دیده می شود. تمامی این شواهد بیانگر نقش احتمالی هورمون های جنسی در بیماری ms است. این مطالعه به منظور ارزیابی اثرات درمانی هورمون های جنسی در سیر نوع عودکننده- بهبودیابنده ms و مقایسه آن با درمان معمول با اینترفرون صورت گرفت. روش بررسی: مطالعه به روش هم گروهی(cohort) انجام شد. برای این منظور، نهایتاً 39 بیمار زن که بر اساس معیارهای مک دونالد مبتلا به relapsing/remitting ms(rrms) بودند، در مدت 32 ماه (از دی ماه 1380 تا مردادماه 1383) مورد مطالعه قرار گرفتند. بیماران در 4 گروه قابل تقسیم بودند: گروه a، شامل 11 بیمار که اینترفرون و هورمون جنسی را به صورت توام مصرف می کردند، گروه b، شامل 12 بیمار که فقط اینترفرون مصرف می کردند، گروه c، شامل 6 بیمار که فقط هورمون جنسی مصرف می کردند و گروه d(شاهد)، شامل 10 بیمار که اینترفرون و هورمون جنسی مصرف نکردند. در ابتدا و انتهای مطالعه، میزان ناتوانی بیماران بر اساس جدول edss(expanded disability status scale)، تعداد حملات و متغیرهای دموگرافیک در فرم های جمع آوری اطلاعات، ثبت و توسط نرم افزار آماری(version 11.5)spss آنالیز گردیدنــد. در آنالیــز داده هــا از شاخص های توصیفی و تستهای k.s، paired t test، kruskal-wallis، mann-whitney u و correlation استفاده شد. یافته ها: میانگین سنی بیماران 36/ 28 سال(36/8 sd=) بود که 9 نفر، مجرد و 30 نفر، ازدواج کرده بودند. بیش ترین و کمترین میانگین تعداد حملات به ترتیب در گروه های d(5/2 حمله) و a(36/1 حمله) دیده شد. درآنالیز تحلیلی نیز ارتباط آماری معنی داری بین تعداد حملات و دریافت هورمون جنسی بدست آمد(013/0 p=). همچنین نتایج، نشان دهنده وجود اختلاف آماری معنی دار بین edss قبل و بعد از درمان(000/0 p= ) و نیز بین تغییرات edss با مصرف هورمون جنسی (019/0 p=) بود. این در حالی است که درمان با اینترفرون فقط با تعداد حملات ارتباط آماری معنی داری داشت(033/0 p=) و با تغییرات edss ارتباطی نداشت(32/0 p=). نتیجه گیری: مطالعات مختلف، نتایج متناقضی را در مورد اثرات هورمون درمانی بر سیر بیماری ms نشان داده اند. در صورتی که نتایج مطالعه حاضر، مطرح کننده نقش هورمون های جنسی در بیماری m‏s است و می توان گفت برقراری سطح بالای هورمون های جنسی بویژه استروژن(مانند زمان بارداری)، در کاهش حملات موثر است، ضمن آن که تجویز همزمان هورمون های جنسی و اینترفرون می تواند منجر به کاهش میزان ناتوانی و کاستن از تعداد حملات شود.